ለምንድን ነው በፀሐይ ስርዓት ውስጥ ያሉት ፕላኔቶች በአንድ ምህዋር ላይ የሚዞሩት?

ፕላኔቶችን በፀሐይ ዙሪያ (ከውስጥ ወደ ውጭ) ሲዞሩ የሚያሳይ የጥበብ ስራ፡- ሜርኩሪ፣ ቬኑስ፣ ምድር፣ ማርስ፣ ጁፒተር፣ ሳተርን፣ ዩራነስ እና ኔፕቱን። (የምስል ክሬዲት፡ ማርክ ጋሪክ/ሳይንስ ፎቶ ላይብረሪ)

የስርዓተ-ፀሀይ ስርዓትን ሞዴል ከተመለከቱ፣ ፀሀይ፣ ፕላኔቶች፣ ጨረቃዎች እና አስትሮይዶች በአንድ ምህዋር ላይ በግምት ተቀምጠው እንዳሉ አስተውለዎት ይሆናል። ግን ለምንድነው? ለዚህ ጥያቄ መልስ ለማግኘት ከ 4.5 ቢሊዮን ዓመታት በፊት ወደ መጀመሪያው የፀሐይ ስርዓት መሄድ አለብን።

ያኔ የፀሐይ ስርአቱ በጣም ግዙፍ፣ የሚሽከረከር የአቧራ እና የጋዝ ደመና ነበር ሲሉ በማኖዋ የሃዋይ ዩኒቨርሲቲ የስነ ፈለክ ተመራማሪ ናደር ሃጊጊፑር ለላይቭ ሳይንስ ተናግረዋል። ያ ግዙፍ ደመና 12,000 አስትሮኖሚካል ክፍሎችን ይለካል። አንድ አ.ዩ በምድር እና በፀሐይ መካከል ያለው አማካይ ርቀት ወይም ወደ 93 ሚሊዮን ማይል (150 ሚሊዮን ኪሎ ሜትር) ነው። ያ ደመና በጣም ትልቅ ሆነ ምንም እንኳን ምንም እንኳን በአቧራ እና በጋዝ ሞለኪውሎች የተሞላ ቢሆንም ደመናው በራሱ ብዛት መደርመስ እና ማሽቆልቆል እንደጀመረ ሃጊጊፖር ተናግሯል።

የሚሽከረከረው የአቧራ እና የጋዝ ደመና መደርመስ ሲጀምር ጠፍጣፋ ሆነ። አንድ ፒዛ ሰሪ የሚሽከረከርን ሊጥ ወደ አየር ሲወረውር አስቡት። በሚሽከረከርበት ጊዜ ዱቄቱ እየሰፋ ይሄዳል ነገር ግን ይበልጥ ቀጭን እና ጠፍጣፋ ይሆናል። በቀደመው የጸሀይ ስርዓት ላይ የሆነውም ያ ነው። ይህ በእንዲህ እንዳለ በዚህ ሁል ጊዜ ጠፍጣፋ ደመና መሃል ላይ እነዚያ ሁሉ የጋዝ ሞለኪውሎች አንድ ላይ በጣም ተጨምቀው ሞቀቁ ብለዋል ሃጊጊፑር። በከፍተኛ ሙቀትና ግፊት፣ ሃይድሮጂን እና ሂሊየም አተሞች ተዋህደው በቢሊዮን የሚቆጠሩ ዓመታት የሚፈጅ የኒውክሌር ምላሽን በህፃን በፀሃይ ኮከብ መልክ ጀመሩ። በቀጣዮቹ 50 ሚሊዮን ዓመታት ውስጥ፣ ፀሐይ ከአካባቢው ጋዝ እና አቧራ እየሰበሰበ እና ኃይለኛ ሙቀት እና የጨረር ማዕበል እየወጣች አደገች። ቀስ በቀስ የሚያበራው ፀሐይ በዙሪያው ያለውን ባዶ ቦታ አንድ ዶናት አጸዳ።

ፀሐይ ስታድግ ደመናው መደርመስ ቀጠለ፣ “በኮከቡ ዙሪያ ያለው ዲስክ ጠፍጣፋ እና ጠፍጣፋ ይሆናል እናም በመሃል ላይ ከፀሀይ ጋር ይሰፋል እና ይስፋፋል” ብለዋል ሃጊጊፖር። ከጊዜ በኋላ ደመናው ወጣቱን ኮከብ እየዞረ ፕሮቶፕላኔተሪ ዲስክ የሚባል ጠፍጣፋ መዋቅር ሆነ። ዲስኩ በመቶዎች የሚቆጠሩ አ.ዩን በመዘርጋት የዚያ ርቀት አንድ አስረኛ ብቻ ነበር ሲል ሃጊጊፑር ተናግሯል።

ከዚያ በኋላ በአስር ሚሊዮኖች ለሚቆጠሩ ዓመታት በፕሮቶፕላኔተሪ ዲስክ ውስጥ ያሉት የአቧራ ቅንጣቶች በእርጋታ እየተሽከረከሩ አልፎ አልፎ እርስ በእርሳቸው ይንኳኳሉ። እንዲያውም አንዳንዶቹ ተጣብቀዋል። እናም በነዚያ ሚሊዮኖች አመታት ውስጥ እነዚያ ቅንጣቶች ሚሊሜትር የሚረዝሙ እህሎች ሆኑ፣ እና እህሎቹ የሴንቲሜትር ርዝመት ያላቸው ጠጠሮች ሆኑ፣ እናም ጠጠሮቹ እርስ በርስ መጋጨታቸውን እና መጣበቅን ቀጠሉ።

ውሎ አድሮ በፕሮቶፕላኔተሪ ዲስክ ውስጥ ያሉት አብዛኛው እቃዎች አንድ ላይ ተጣብቀው ግዙፍ ነገሮችን ፈጠሩ። አንዳንዶቹ ነገሮች በጣም ትልቅ ስላደጉ ስበት ሉላዊ ፕላኔቶች፣ ድንክ ፕላኔቶች እና ጨረቃዎች እንዲሆኑ አደረጋቸው። ሌሎች ነገሮች ልክ እንደ አስትሮይድ፣ ኮሜት እና አንዳንድ ትናንሽ ጨረቃዎች መደበኛ ያልሆነ ቅርጽ ነበራቸው። እነዚህ ነገሮች የተለያየ መጠን ቢኖራቸውም የግንባታ ቁሳቁሶቻቸው በመጡበት በአንድ አውሮፕላን ላይ ይብዛም ይነስም ይቆዩ ነበር። ለዚያም ነው፣ ዛሬም፣ የስርዓተ-ፀሀይ ስምንት ፕላኔቶች እና ሌሎች የሰማይ አካላት በግምት ተመሳሳይ ደረጃ ላይ ይዞራሉ።