ለምን ጁፒተር እንደ ሳተርን ያሉ ቀለበቶች የሉትም?

በካሲኒ መጠይቅ የተገኘ ሳተርን እና የቀለበት ስርዓቱ። የምስል ክሬዲት፡ ናሳ/ጄ.ፒ.ኤል-ካልቴክ

ትልቅ ስለሆነ ጁፒተር ከሳተርን የበለጠ ትልቅና አስደናቂ የሆኑ ቀለበቶች ሊኖሩት ይገባል። አዲስ የዩሲ ሪቨርሳይድ ጥናት እንደሚያሳየው የጁፒተር ግዙፍ ጨረቃዎች ያ ራዕይ የሌሊት ሰማይን እንዳያበራ ይከላከላሉ። ጥናቱን የመሩት የዩሲአር የስነ ፈለክ ተመራማሪ እስጢፋኖስ ኬን "ጁፒተር ለምን የሳተርንን አንገት የሚያስደፋ አስገራሚ ቀለበት እንደሌለው ለረጅም ጊዜ አስጨንቆኝ ነበር" ብሏል። "ጁፒተር ቢኖራት ኖሮ ፕላኔቷ ከሳተርን በጣም ቅርብ ስለሆነች ለእኛ የበለጠ ብሩህ ሆነው ይታዩን ነበር።" ኬን በተጨማሪም ጁፒተር በአንድ ወቅት ድንቅ ቀለበቶች ነበሯት እና ያጣችውን እንደሆነ ጠይቋል። የቀለበት መዋቅሮች ጊዜያዊ ሊሆኑ ይችላሉ።

ጁፒተር በአሁኑ ጊዜ የሚመስለውን ምክንያት ለመረዳት ኬን እና የድህረ ምረቃ ተማሪው ዜክሲንግ ሊ ለጁፒተር አራት ዋና ዋና ጨረቃዎች ምህዋር እንዲሁም የፕላኔቷ ምህዋር ቀለበት ለማድረግ ስለሚወስደው ጊዜ ተለዋዋጭ የሆነ የኮምፒዩተር ሲሙሌሽን አካሂደዋል። ውጤታቸው አሁን በመስመር ላይ ነው እና በቅርቡ በፕላኔተሪ ሳይንስ ጆርናል ውስጥ ይታተማል።

የሳተርን ቀለበቶች በአብዛኛው ከበረዶ የተሠሩ ናቸው አንዳንዶቹም በአብዛኛው ከበረዶ ከተሠሩ ኮከቦች የመጡ ሊሆኑ ይችላሉ። ጨረቃዎች በጣም ግዙፍ ከሆኑ የስበት ሃይላቸው በረዶውን ከፕላኔቷ ምህዋር አውጥቶ ወይም የበረዶውን ምህዋር በበቂ ሁኔታ በመቀየር ከጨረቃ ጋር እንዲጋጭ ሊያደርግ ይችላል።

"በእኛ ሥርዓተ ፀሐይ ውስጥ ካሉት ጨረቃዎች መካከል ትልቁ የሆነው የጁፒተር የገሊላ ጨረቃዎች ሊፈጠሩ የሚችሉ ትላልቅ ቀለበቶችን በፍጥነት እንደሚያጠፉ ደርሰንበታል" ሲል ኬን ተናግሯል። በዚህ ምክንያት ጁፒተር ባለፉት ዘመናት በየትኛውም ቦታ ላይ ትላልቅ ቀለበቶች ነበራት ማለት አይቻልም። “ግዙፍ ፕላኔቶች ግዙፍ ጨረቃዎችን ይፈጥራሉ፣ ይህም ትልቅ ቀለበት እንዳይኖራቸው ያግዳቸዋል” ሲል ኬን ተናግሯል።

በእኛ ሥርዓተ ፀሐይ ውስጥ ያሉት አራቱም ግዙፍ ፕላኔቶች ሳተርን፣ ኔፕቱን፣ ዩራኑስ እና ጁፒተር በእርግጥ ቀለበቶች አሏቸው። ይሁን እንጂ ሁለቱም የኔፕቱን እና የጁፒተር ቀለበቶች በጣም ደካማ በመሆናቸው በባህላዊ የከዋክብት መመልከቻ መሳሪያዎች ለማየት አስቸጋሪ ናቸው።

እንደ አጋጣሚ ሆኖ ከአዲሱ የጄምስ ዌብ ጠፈር ቴሌስኮፕ አንዳንድ የቅርብ ጊዜ ምስሎች የጁፒተር ምስሎችን ያካተቱ ሲሆን በውስጡም ደካማ ቀለበቶች የሚታዩበት። ኬን "የቮዬጀር የጠፈር መንኮራኩር እስኪያልፍ ድረስ እነዚህ ወቅታዊ ቀለበቶች መኖራቸውን አናውቅም ነበር ምክንያቱም ማየት ስላልቻልን" ብሏል።

ዩራነስ ትልቅ ያልሆኑ ነገር ግን ከሳተርን የበለጠ ጠቃሚ የሆኑ ቀለበቶች አሉት። ለወደፊቱ ኬን የፕላኔቷ ቀለበቶች የህይወት ዘመን ምን ሊሆን እንደሚችል ለማየት ሁኔታዎችን በዩራነስ ላይ ለማስመሰል አስቧል። አንዳንድ የስነ ፈለክ ተመራማሪዎች ፕላኔቷ ከሌላ የሰማይ አካል ጋር ባጋጠማት ግጭት ምክንያት ዩራነስ ከጎኑ እንደተጠቆመ ያምናሉ። የእሱ ቀለበቶች የዚያ ተጽእኖ ቅሪቶች ሊሆኑ ይችላሉ።

ከውበታቸው ባሻገር ቀለበት የስነ ፈለክ ተመራማሪዎች የፕላኔቷን ታሪክ እንዲገነዘቡ ይረዷቸዋል ምክንያቱም ከዚህ በፊት ሊከሰቱ ከቻሉ ጨረቃዎች ወይም ኮከቦች ጋር ግጭት መኖሩን ያሳያል. የቀለበቶቹ ቅርፅ እና መጠን እንዲሁም የቁሳቁሱ ስብጥር ስለ ተፈጠረ ክስተት አይነት ፍንጭ ይሰጣል። ከውበታቸው ባሻገር ቀለበት የስነ ፈለክ ተመራማሪዎች የፕላኔቷን ታሪክ እንዲገነዘቡ ይረዷቸዋል ምክንያቱም ከዚህ በፊት ሊከሰቱ ከቻሉ ጨረቃዎች ወይም ኮከቦች ጋር ግጭት መኖሩን ያሳያል። የቀለበቶቹ ቅርፅ እና መጠን እንዲሁም የቁሳቁሱ ስብጥር ስለ ተፈጠረ ክስተት አይነት ፍንጭ ይሰጣል።

"ለእኛ የስነ ፈለክ ተመራማሪዎች እነዚህ አካላት በወንጀል ትዕይንት ግድግዳ ላይ ያሉ የደም ዝርጋታዎች ናቸው። የግዙፉን ፕላኔቶች ቀለበቶች ስንመለከት ያንን ቁሳቁስ እዚያ ለማስቀመጥ አንድ አሰቃቂ ነገር እንደደረሰ የሚያሳይ ማስረጃ ነው" ብለዋል ኬን።